Een Geep - Belone belone - in het getijdengebied

fig.1. Geep, Belone belone belone. Neeltje Jans, Noordzee, 4-6-2019. 

Click here for an English version 

Hoe vaak maak je zoiets mee? Eén keer in je leven? Een grote Geep, Belone belone, die in een ondiep stroomgebied 'omhoog', richting land, zwemt. Ik maakte het mee bij Neeltje Jans op 4 juni 2019.

fig. 2. Detail met kop van de Geep, Belone belone belone en parasiet Caligus species (zie verderop) op de kieuwplaat.
Neeltje Jans, Noordzee, 4-6-2019. 

Ik was al een paar uur stenen aan het keren in het stroomgebied bij de getijdenpoel bij het Topshuis (fig. 3; klik hier voor een uitgebreide beschrijving van het gebied). Het was lekker weer en heerlijk stil en ik vermaakte mij prima met het fotograferen van de dieren die ik vond onder de rijk aan de onderzijde begroeide stenen. Anders dan ik gewoon ben, was ik pas rond de laagwater kentering bij het stroomgebied; doorgaans ben ik twee uur vóór de kentering ter plaatse. Die late start bleek nog minder een probleem dan ik dacht. Voordat het middelste deel van het stroomgebied weer vol begon te lopen vanuit zee (vanuit de getijdenpoel - aan de landzijde - blijft het continu lopen, vandaar 'stroom'gebied), waren vandaag drie uren verstreken. Alle tijd en rust dus om te zoeken en te fotograferen.

fig. 3. Stroomgebied van Neeltje Jans, 27-5-2016.

Echt iets bijzonders had ik nog niet gevonden, totdat ik op een paar meter afstand allerlei gespetter hoorde. Ik dacht nog even dat het kwam door het stromende water, maar het klonk toch anders. Toen  ik ging staan, zag ik veel beweging in het water en tot mijn verbazing zwom er een Geep rond (fig. 1 e.a.)!

Gepen komen naar de kust om daar te paaien en eieren af te zetten. Dit exemplaar was dan wel erg enthousiast en het leek mij niet zonder risico. Daarbij was het - zeker voor dit ondiepe en steenrijke gebied - een fors exemplaar (47 cm). Het dier had zijn lange bek zo te zien ook al een paar keer gestoten tegen de stenen, want die was een beetje beschadigd. Uiteraard wilde ik er graag foto's van maken en bij voorkeur ook onderwater.

fig. 4. Geep, Belone belone belone in de poel waar ik het dier fotografeerde. Neeltje Jans, Noordzee, 4-6-2019. 

Wat er kwam kijken bij de fotografie 
Ik was al aan het fotograferen met mijn Olympus TG-5, een erg handige camera voor bij het stenen keren (klik hier voor een bericht over de TG-5). Gelukkig had ik ook een WeeFine groothoeklens (tot 150º) meegenomen en het daarvoor benodigde onderwaterhuis. Misschien zou ik de Geep dan ook in zijn geheel onderwater kunnen fotograferen.

Het dier zo in het stroomgebied fotograferen was onmogelijk. Overdag zijn ze schuw en erg snel en zou ik hem nooit goed in beeld krijgen. Daarbij was de kans groot dat hij meteen rechtsomkeer zou maken. Ik zag een poeltje aan de rand van het stroomgebied, waar hij niet uit zou kunnen zwemmen, dat groot genoeg was en waar continu water doorheen stroomde (fig. 4). Dat laatste was belangrijk, omdat daardoor zwevende vuildeeltjes zouden worden afgevoerd. Ook waren de stenen aan de randen goed begroeid met zeewieren, zodat hij zijn snavel niet zou beschadigen. Mijn eerste poging hem te pakken mislukte. Gelukkig zwom hij een doodlopend deel van het stroomgebied in en kon ik hem alsnog in het poeltje zetten.

fig. 5. Geep, Belone belone belone. Neeltje Jans, Noordzee, 4-6-2019. 

Het werkte fantastisch. Hij zwom wel wat, maar hij had niet zoveel ruimte; hij kon zich nog net keren in de poel (fig. 4 & 5). Hij leek ook niet vreselijk bang. Anders was er het risico dat hij uit de poel zou springen en zich zou beschadigen. Het fotograferen was bepaald niet makkelijk, want het moest - net als vroeger met snorkelen - op gevoel en ervaring. Ik kon namelijk niet op het scherm kijken. Ik heb een hoekzoeker voor het onderwaterhuis, maar die had ik dus net niet bij mij.

Lastig is ook dat er water moet zitten tussen het onderwaterhuis en de groothoeklens. Door de ondiepte van de poel ging dat niet makkelijk, liep het water er uit en besloeg de tussenruimte tussen huis en lens meerdere malen. Al met al ben ik gezien de beperkingen erg tevreden met het resultaat!

Net toen ik klaar was met mijn fotowerk, stroomde het water vanuit zee de poel in en meteen draaide de Geep zich om richting zee, vond nu wel een uitgang en zwom weg.

fig. 6. Geep, Belone belone belone. Neeltje Jans, Noordzee, 4-6-2019.

Lengte
De Geep is, zoals je kunt zien, een bijzondere verschijning met die lange snavelvormige bek. De vis wordt maximaal 104 cm (Dulcic & Soldo, 2006) en gemiddeld 45 cm lang. Een exemplaar van 95 cm weegt rond de 1,3 kg. In het eerste jaar bereiken ze een lengte van maximaal 25 cm. In het tweede jaar worden ze geslachtsrijp en zijn dan zo'n 45 cm. Overigens, hoe hoger de temperatuur van het zeewater, hoe sneller de ontwikkeling en groei. Het exemplaar dat ik vond was dus minimaal twee jaar oud. Ze kunnen tot 18 jaar oud worden.

fig. 7. Opeens was de Geep uit beeld. Pas later zag ik dat een Strandkrab, Carcinus maenas er met de buit vandoor wilde gaan. 
Neeltje Jans, Noordzee, 4-6-2019. 

Jager en prooi
Gepen zijn zichtjagers en snelle zwemmers, die jagen op kleine(re) vissen, inktvissen en kreeftachtigen. Van de vissen waarop Gepen jagen, worden specifiek genoemd: Koornaarvis (Atherina species), Haring, Sprot, Ansjovis, Zandspiering, Stekelbaars en kabeljauwachtigen (Gadidae). Ze zoeken hun prooi voornamelijk overdag. Jager (2015): 'De bijzonder gespecialiseerde ogen zijn aangepast aan het jagen bij de hoge lichtintensiteit die heerst aan het wateroppervlak. Door de hoge dichtheid aan kegeltjes in het oog is het zicht zeer scherp. In het netvlies zijn twee afzonderlijke gedeelten, het ene aangepast aan de hoge lichtintensiteit in de zone boven de vis ('Snell's window'), en het andere aangepast aan de lage lichtintensiteit buiten dit venster. Het oog is bovendien erg lichtgevoelig, zodat zelfs ’s nachts door Gepen op zicht gejaagd kan worden.'

fig. 8. Geep, Belone belone belone. Neeltje Jans, Noordzee, 4-6-2019.

Voorkomen
Het is een pelagisch levende vis. Ze leven 's winters in scholen in open water, ten westen van Groot-Brittannië en trekken in maart-april - als de zee warmer wordt - de Noordzee in waar ze in ondiep water paaien. De hoofdpaaitijd is mei-juni, maar het kan doorlopen tot september. De meeste bronnen beschrijven Gepen als levend vlak onder het wateroppervlak. Louysi (2015) noteert tussen de 0 en 1 meter en maximaal 5 meter diep. Heessen et al., (2015) geven aan dat ze bij vangsten tot 600 m diep werden aangetroffen! Wel met een kanttekening: omdat het visnet meteen bij het wateroppervlak open wordt gezet en zo ook weer wordt opgehaald, kan het zijn dat de dieren op een geringere diepte in het net verzeild zijn geraakt. Die keren dat ik als duiker Gepen zag (daarover verderop meer), was dat ook nog geen halve meter diep.

Het schijnt een algemene soort te zijn. Ik sprak vorig jaar hengelaars die vertelden dat ze op de pier van Hoek van Holland regelmatig Gepen vangen. Ze zouden vrij talrijk zijn in de Oosterschelde. Nijssen (1987): 'In 1983 werd in de Zeeuwse wateren 1570 kg Geep gevangen.' In Jager (2015) kun je meer lezen over de visserij.

fig. 9. Gepen, Belone belone gracilis en hun weerspiegeling in het wateroppervlak. Playa Chica, Puerto del Carmen, Lanzarote, 3-3-2016.

Duikwaarnemingen
Door duikers worden ze in Nederland weinig gezien. Dat heeft mogelijk te maken met het feit dat ze direct onder het wateroppervlak leven; de meeste duikers gaan vrijwel meteen naar dieper water. Daarbij zijn het schuwe vissen, die moeilijk te benaderen zijn. Dan zijn het ook nog eens snelle zwemmers en is het Nederlandse duikwater doorgaans niet geweldig helder.

Wat betreft schuw en moeilijk te benaderen: dat mag overdag het geval zijn, 's avonds is dat - zoals ik twee keer heb ervaren - helemaal niet het geval. In maart 2016 maakte ik op Lanzarote, één van de Canarische Eilanden, een avondduik. Aan het einde van die duik - ik was nog net niet door mijn lucht heen en de accu's van mijn flitsers raakten duidelijk leeg - kwam ik een schooltje van zo'n 15 Gepen tegen. Die kwamen zelfs heel dichtbij tot op een tiental centimeters en lieten zich goed fotograferen! Zie figuren 9, 10 en 12.

In september datzelfde jaar kwam ik bij een avondduik in de Adriatische Zee bij Triëst een grote, dikke Geep tegen. Die zwom duidelijk op mijn navigatielicht af en ik moest hem wegduwen, omdat hij anders zijn bek en misschien mijn apparatuur zou beschadigen. Ook dat was aan het einde van mijn duik; ik kon er geen foto van maken omdat de accu's van mijn flitsers volledig leeg waren. Dus in het donker zijn ze goed te benaderen en komen ze zelfs op licht af. Dat laatste wordt bevestigd in Heessen et al. (2015). Zoals al gezegd zaten de Gepen beide keren nog geen halve meter onder het wateroppervlak.

fig. 10. Gepen, Belone belone gracilis. Playa Chica, Puerto del Carmen, Lanzarote, 3-3-2016.

Overigens wordt een drietal ondersoorten onderscheiden (Collette & Parrin, 1986). Het exemplaar dat ik bij Neeltje Jans heb gefotografeerd, is Belone belone belone. Die van Lanzarote behoren tot Belone belone gracilis.

fig. 11. Visnijntje, Caligus species op de kieuwplaat van de Geep. Helaas geen betere foto; beeld is sterk uitgesneden. 
Neeltje Jans, Noordzee, 4-6-2019. 

Visnijntje
Bij het bekijken van de foto's, zag ik parasitaire copepodes zitten, één op de kieuwplaat (fig. 11), twee op de borstvin en één op de anaalvin. Het gaat om een Caligus soort, een soort 'Visnijntje' (voorstel voor een Nederlandse naam van dit genus). Op de foto's zijn niet voldoende details te zien om de soort verder op naam te brengen en op Gepen kunnen meerdere soorten Caligus gevonden worden, onder andere Caligus belone. Je snapt meteen waarvan de soortnaam is afgeleid!

fig. 12. In Natura 10: kunstwerk gebaseerd op de gefotografeerde Gepen op Lanzarote.

Literatuur & weblinks

• ANEMOON
• Fishbase
• Collette, B.B. & N.V. Parrin, 1986. Belonidae. Fishes of the North-eastern Atlantic and the Mediterranean. Volume II. p 60-609.
• Dulcic, J. & A. Soldo, 2002. A new maximum length for the garpike, Belone belone (Belonidae). Cymbium, 30, p 382.
• Heessen, H.J.L., N. Daan & J.R. Ellis, 2015. Fish atlas of the Celtic Sea, North Sea and Baltic Sea, p 252-254. ISBN 97889086862665.
• Jager, Z., 2015. Factsheet Vissoorten - Geep Geïntegreerde Visserij. Klik hier voor de PDF.
• Louisy, P., 2015. Europe and Mediterranean Marine Fish identification guide. ISBN 139782841388110.
• Nijssen, H. & S.J. de Groot, 1987. De vissen van Nederland. ISBN 9050110061.

A garfish - Belone belone - in the tidal zone

 fig. 1. Garfish, Belone belone belone. Neeltje Jans, the Netherlands (North Sea), 4-6-2019. 

Klik hier voor een Nederlandstalige versie 

How often do you experience something like that? Once in your life? A big garfish, Belone belone, swimming upstream in a quite shallow 'rockstream'! I did at Neeltje Jans, the Netherlands (North Sea) on 4 June 2019.

 fig. 2. Garfish, Belone belone belone. Neeltje Jans, the Netherlands (North Sea), 4-6-2019. 

I was turning stones at ebb tide for a few hours, the weather was fine and I enjoyed the silence. I was taking pictures of animals I found on the rich undergrowth of the stones. Usually I start my field trips at ebb tide two hours before slack water. That gives me time to explore the rocks and rockpools just above the sublittoral zone, where you will find the more rare species. But Neeltje Jans is different: the most interesting part of the rockstream - a zone with interconnected rockpools - (fig. 3) is not situated at the lowest point. It took three hours before the tide came in, so I had all the time to explore and take photo's.

fig. 3. 'Rockstream' at Neeltje Jans, the Netherlands (North Sea), 27-5-2016.

I had not discovered something special, till I heard something splashing a few meters from where I was standing. At first I thought it was just the flowing water, but the sound was different. Then I saw a lot of movement in the water and to my surprise I saw a garfish swimming upstream (fig. 1 and others)!

Garfish migrate inshore in spring to spawn in shallow water during early summer. This one seemed over enthusiastic, because it was not without risk. It was a large specimen of 47 cm and the rockstream was quite shallow and rocky. It had already bumped its mouth; there was some damage at the front. Of course I would love to take photo's and preferably underwater.

 fig. 4. Garfish, Belone belone belone in the pool where I took the photo's. Neeltje Jans, the Netherlands (North Sea), 4-6-2019. 

What was involved in photography
I was already taking photo's with my Olympus TG-5, a very handy underwater compact camera (click here for an article about the TG-5). Fortunately I brought a WeeFine wide angle lens (to 150º) along and the underwater housing for the camera and lens. Maybe I could take photo's of the entire animal underwater!

Just taking photo's at the very spot was impossible. In daylight they are shy and fast, so getting a good look, making a composition and getting the auto focus at the right spot was not to be. And the chance it would turn around and disappear, was very probable. I saw a pool at the edge of the rockstream that was big enough, where it could not escape and with running water (fig. 4). Running water was desirable. Otherwise I would get a picture of a lot of debris instead of the garfish. Another advantage of the pool: the rocks were overgrown with seaweeds that would function as a buffer edge. I failed at my first attempt, but the garfish swam into a dead corner and I was able to put it in the pool.

 fig. 5. Garfish, Belone belone belone. Neeltje Jans, the Netherlands (North Sea), 4-6-2019. 

It worked out perfectly. The fish did swim, but the space was limited; it was just able to turn around in the pool (fig. 4 & 5). It did not seem to be very shy, otherwise there woud have been the risk of it jumping out of the pool and hurting itself. Taking photo's was not easy, because I could not see anything on the display (I have a kind of angle finder but I forgot to take it with me). So I had to take photo's in the blind and rely on my experience, just as I used to do in the past when snorkeling. The fact there has to be water between the wide angle lens and the underwater housing did not make it any easier. The pool was quite shallow, water got out and several times the space between lens and underwater housing fogged up.

All in all I am very satisfied with the results! Just as I had finished taking pictures, the pool flooded. The garfish turned around immediately, found the exit and swam away to deeper water.

 fig. 6. Garfish, Belone belone belone. Neeltje Jans, the Netherlands (North Sea), 4-6-2019. 

Length
Garfish are easily recognised by their long thin bodies and their long, needle like mouth. They can grow to a length of 104 cm (Dulcic & Soldo, 2006). Their average size is 45 cm. A garfish of 95 cm weighs about 1.3 kg. In their first year they become about 25 cm long. In their second year, when they become mature, they grow to a length of 45 cm. So the one I discovered was at least two years old. But it is not exact science: the higher the temperature of the seawater, the quicker they develop and grow. Garfish can live up to 18 years.

fig. 7. Suddenly the garfish moved out of sight. When I saw the photo's I realised that a Green crab, Carcinus maenas wanted the garfish for prey. Neeltje Jans, the Netherlands (North Sea), 4-6-2019. 

Hunters and prey
Garfish are sight hunters and fast swimmers. They hunt for prey like small(er) fish, cephalopods and arthropods. Of the fish the following are specifically mentioned: sand smelt (Atherina), herring (Clupea), sprat (Sprattus), sand eels (Ammodytes), stickleback (Gasterosteus), cod species and the like (Gadidae).

They mainly seek their prey during the day. Jager (2015): 'The highly specialized eyes are adapted to hunting at the high light intensity that prevails on the water surface. Due to the high density of cones in the eye, visibility is very sharp. In the retina, two separate sections, one adapted to the high light intensity in the area above the fish ('Snell's window'), and the other adapted to the low light intensity outside this window. Moreover, the eye is very light-sensitive, so that even at night, garfish can hunt for sight.'

fig. 8. Geep, Belone belone belone. Neeltje Jans, Noordzee, 4-6-2019.

Habitat
It is a pelagic fish. They live in open water shoals west of Great Britain in the winter and in March-April - when the sea gets warmer - head into the North Sea where they spawn in shallow water. The main spawning time is May-June, but it can continue until September. Most sources describe garfish as living just below the water surface. Louysi (2015) notes between 0 and 1 meter and a maximum of 5 meters deep. Heessen et al., (2015) indicate that they were found with catches up to 600 m deep! However, with a side note: because the fishing net is immediately opened at the surface of the water and thus brought again, it is possible that the animals have ended up in the net at a lesser depth. The times that I saw garfish as a diver (more on that later), it was not even half a meter deep.

It seems to be a general species. Last year I spoke to anglers who told me that they regularly catch garfish on the pier of Hoek van Holland. They are supposed to be quite numerous in the Oosterschelde. Nijssen (1987): 'In 1983, 1570 kg of garfish was caught in the Zeeland waters'. In Jager (2015) you can read more about the fishing on garfish.

fig. 9. Garfish, Belone belone gracilis and their reflection in the surface of the water. Playa Chica, Puerto del Carmen, Lanzarote, 3-3-2016.

Dive observations
They are rarely seen by divers. Possibly because they spend most of their time just beneath the surface; most divers descend straight away to deeper waters. Furthermore: they are quite shy at daylight, rapid swimmers and the Dutch diving waters are usually far form clear.

As regards to being shy: that may be the case during daylight, at dark they are - as I have discovered twice - easy to approach. In March 2016 I made a dive at dark at Lanzarote, one of the Canary Islands. At the end of my dive - I ran almost out of air and the power of my flash units was almost drained - I ran into a shoal of about 15 garfish. They came to me as close as ten centimeter and it was quite easy to take photo's. See figures 9, 10 and 12.

In September the same year I ran - also after dark - into a big, fat garfish at Trieste (Italy) at the Adriatic Sea. That one swam directly to my navigating light and I had to push it away or it could have damaged its mouth or my gear. That was also at the end of my dive; no more power in my flash units, hence no photo. Heessen et al. (2015) confirm my observation that they are are attracted by lights. As said, both encounters were not deeper than half a meter beneath the surface.

fig. 10. Garfish, Belone belone gracilis. Playa Chica, Puerto del Carmen, Lanzarote, 3-3-2016.

By the way: a triple of subspecies are distinguished (Collette & Parrin, 1986). The one I saw at Neeltje Jans is Belone belone belone. The garfish of Lanzarote (fig. 9, 10 & 12) and Trieste belong to Belone belone gracilis.

fig. 11. A parasitic copepod, Caligus species on the gill cover of the garfish. This - largely cropped - photo is the best I got. Neeltje Jans, Noordzee, 4-6-2019. 

Parasites
When I was looking at the photos, I saw a few parasitic copepodes, one at the gill cover, two at the pectoral fin and one on the anal fin. It is a Caligus species (fig. 11). The photo's are not detailed enough to find out what species. Garfish can be infected by several Caligus species, one with the scientific name Caligus belone; it is not hard to imagine where the name of this species derives from!

fig. 12. In Natura 10: artwork based on the garfish photographed at Lanzarote.

Literature & weblinks

• ANEMOON
• Fishbase
• Collette, B.B. & N.V. Parrin, 1986. Belonidae. Fishes of the North-eastern Atlantic and the Mediterranean. Volume II. p 60-609.
• Dulcic, J. & A. Soldo, 2002. A new maximum length for the garpike, Belone belone (Belonidae). Cymbium, 30, p 382.
• Heessen, H.J.L., N. Daan & J.R. Ellis, 2015. Fish atlas of the Celtic Sea, North Sea and Baltic Sea, p 252-254. ISBN 97889086862665.
• Jager, Z., 2015. Factsheet Vissoorten - Geep Geïntegreerde Visserij. Click here of a PDF (in Dutch).
• Louisy, P., 2015. Europe and Mediterranean Marine Fish identification guide. ISBN 139782841388110.
• Nijssen, H. & S.J. de Groot, 1987. De vissen van Nederland. ISBN 9050110061.